اثرات سه نوع کمپوست بر بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه Verticillium dahliae در شرایط گلخانه

چکیده پنبه (Gossypium hirsutum) از گیاهان مهم صنعتی و استراتژیک به‌شمار می‌رود که پژمردگی ورتیسیلیومی از مخرب‌ترین بیماری‌ها‌ی آن است. این تحقیق به‌منظور بررسی تأثیر سه نوع کمپوست (حاصل از ضایعات شهری، بقایای گیاهی و فراورده‌ی سیلوی دامپروری) بر پیشرفت بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه رقم ورامین در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد انجام گرفت. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در تیمارهای مختلف، میکرواسکلروت‌های Verticillium dahliae (پاتوتیپ غیربرگ‌ریز) به نسبت‌های صفر، پنج و ده عدد در هر گرم خاک، و کمپوست مورد نظر به نسبت 35 درصد وزنی، قبل از کشت با خاک مخلوط شد. نتایج نشان داد که کمپوست‌های به‌کار رفته شاخص پژمردگی بوته‌ها را کاهش و وزن تر اندام هوایی را افزایش داده‌اند. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که تیمار بقایای گیاهی و فراورده‌ی سیلو پژمردگی بوته‌ها را نسبت به شاهد کاهش معنی‌دار داده و در یک گروه آماری قرار گرفتند، درحالی‌که تیمار کاربرد کمپوست ضایعات شهری از این نظر در گروه شاهد قرار گرفت. هم‌چنین وزن تر اندام هوایی در کاربرد هر سه کمپوست افزایش معنی‌داری نسبت به شاهد نشان داد. برآورد جمعیت قارچ در خاک بیانگر کاهش بقای قارچ با کاربرد کمپوست‌ها بود. بررسی‌های آزمایشگاهی نشان‌دهنده‌ی کاهش رشد ریسه‌های قارچ در محیط کشت حاوی عصاره کمپوست بقایای گیاهی بود. در مقایسه‌ی سه کمپوست، اثر دو کمپوست بقایای گیاهی و فراورده‌ی سیلو بر شاخص پژمردگی، وزن تر اندام هوایی و جمعیت نهایی قارچ در خاک اختلاف آماری نشان نداد. بر اساس این نتایچ کاربرد دو کمپوست بقایای گیاهی و فراورده‌ی سیلو برای کاهش خسارت پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه در قالب مدیریت تلفیقی بیماری مفید و مستلزم تحقیقات بیشتر است.